MANEUVERING CHARACTERISTICS AUGMENTATION SYSTEM (MCAS)

 

Maneuvering Characteristics Augmentation System “Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi” (MCAS): Boeing tarafından 737 Max serisi için geliştirilen ancak alelacele imalatta uygulanarak facialara neden olan, daha sonraları iyileştirilen bir uçuş kontrol sistemidir.

737 Max, kendinden önceki 737 lere kıyasla daha büyük ve yakıt açısından daha verimli motorlarla donatılması tasarlandığından ve planlanan motorlar önceki motorlara oranla daha büyük olacağından, uçakta yapısal değişiklik yapmak yerine motor bağlantı pylonlarını daha önde ve daha yukarıda konumlandırarak motorları kanat altına sığdırmaya çalıştılar. Bu yeni yapılandırma, uçağın aerodinamiğini değiştirerek, özellikle uçakta AoA (Angle of Attack) hücum açısında değişikliklere neden oldu. Yeni motorları ile uçak tırmanmak isteyeceğinden, tasarlanan bir yazılım ve uygulanan donanımlarla “Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi” (MCAS) geliştirilerek 737 Max’e uygulandı.

Bu sistem angle of attack sensöründen gelen uyarı ile uçağa burun aşağı tirimi verecek ve uçağı kullanan pilotlar fark etmeden bu sapmalar düzeltilecek, önceki 737 modelleri gibi kullanılacaktı. FAA ve havayolları, pilotların özel eğitim almadan Max’i uçurabilecekleri konusunda ikna edildi. Ancak Endonezya ve Etiyopya'da 346 kişinin öldüğü 2 kazanın ardından hiçte basit bir yazılım ile önlenebilmesi mümkün olmadığı anlaşıldı ve Dünya çapında Maxlerin uçuşa elverişlilik sertifikası askıya alınarak sistemde iyileştirme yapıldı.

Endonezya’da JT 610” sefer sayılı Boeing 737 Max 8 tipi uçak, 29 Ekim 2018’de, düşmeden önceki seferinde ayni uçağı kullanan başka bir ekip “STAB TRIM” sw.lerini kapatmak suretiyle muhtemel düşmekten kurtulmuşlardı.

Boeing yakınlarını kaybeden mağdurlara ve havayollarına tazminat ödemek durumunda kaldı ve havayolu pilotları eğitimleri ile uçağın manuelinde sistem öne çıkarıldı.

İyileştirilen yazılım ve donanım ile MCAS şu koşullarda etkinleşir:

1. Yüksek Hücum Açısı: MCAS, sensörler durmaya yol açabilecek yüksek bir AoA algıladığında (her iki AoA sensöründen gelen verileri kullanarak hatalı aktivasyon riskini azaltır) tetiklenir.

2. Otopilot Devre Dışı: Sistem yalnızca uçak manuel olarak uçurulduğu zaman çalışır.

3. Dengeleyici Girişi: Etkinleştirildiğinde, MCAS yatay dengeleyiciye AoA'yı azaltmak için otomatik olarak burun aşağı yönde hareket etmesini yalnızca bir defa pilotu uyarıcı biçimde yapar fakat hareketi tekrarlamaz.

4. Pilotlara MCAS girişlerini geçersiz kılmak için daha fazla kontrol verildi, ayrıca sistem hakkında daha fazla eğitim ve farkındalık sağlandı.

Yapılan MCAS değişiklikleri ile, yeni motor konfigürasyonuna rağmen 737 Max'in önceki 737 modellerine benzer şekilde uçurulmasını ve güvenilirliğini sağladı.

TRIPLE BOGIE (ÜÇLÜ AKS)

                                   

Airbus A350 veya Boeing 777 gibi uçaklardaki üçlü bogie, bir iniş takımı türünü ifade eder. Her ana iniş takımında bir sıra halinde üç set tekerlek (bogie/aks) olduğu anlamına gelir. Bogie: tekerlekleri, aksları ve destek yapısını içeren iniş takımının bir parçasıdır. Düzgün taksi ve inişe yardımcı olur. 

Üçlü Bogie ile; Uçağın ağırlığı daha eşit bir şekilde dağıtır, iniş, kalkış ve yerde daha iyi denge sağlar. Daha fazla tekerlek daha fazla güvenlik anlamına gelir. Bir tanesi arızalanırsa, diğerleri yükü kaldırabilir.

UÇAK ÇAĞIRMA (MARSHALLING) İŞARETLERİ

 

YER YAKINLIĞI UYARI SİSTEMİ (GPWS: GROUND PROXIMITY WARNING SYSTEM) (EGPWS; ENHANCED GROUND PROXIMITY WARNING SYSTEM)

 

Yer Yakınlığı Uyarı Sistemi, pilotların uçuş güzergahında dağ veya bina gibi bir engele tehlikeli bir durumda yaklaştığı anda uyarmak için tasarlanmış gelişmiş bir güvenlik sistemidir.

1974 yılında geliştirilerek, uçaklara adapte edilen GPWS sistemi 1990'lı yıllara gelindiğinde arazi veri tabanı ile küresel veri sistemi (GPS) özellikleri eklenerek sistem (EGPWS) olarak kullanılmaya başlandı.

Şu anda uçaklarda kullanılan GPWS, uçağın konumunu değerlendirmek, arazi veya engellerle olası çatışmaları tahmin etmek için radar altimetreleri ((Radyo Altimetre), GPS verileri, arazi veritabanları ve öngörücü algoritmaların bir kombinasyonunu birleştirerek, pilotları uyarmak için kokpitte görsel ve işitsel uyarıları tetikler. Bu uyarılar durumun ciddiyetine bağlı olarak değişir.

 

Sistemin bütününde en önemli unsur olan Radar Altimeter (Radyo Altimetre) Uçak ile hemen altındaki zemin arasındaki mesafeyi ölçer ve gerçek zamanlı irtifa bilgisi sağlar.

Arazi Veritabanı: GPWS'nin uçağın mevcut konumunu çevredeki arazi özellikleriyle karşılaştırmasını sağlayan ayrıntılı arazi yükseklik verileri içerir.

Engel Veritabanı: Dağlar, kuleler ve binalar gibi bilinen engeller hakkında bilgi içerir ve uçak bu tehlikelere yaklaşırsa sistemin uyarılar vermesini sağlar.

Tahmini Algoritmalar: Uçağın yörüngesini analiz eder ve mevcut ve tahmini uçuş parametrelerine göre arazi veya engellerle olası çatışmaları tahmin eder.

Uyarı Sistemi: GPWS tehlikeli bir durum tespit ettiğinde uçuş ekibine görsel ve işitsel uyarılar göndererek çarpışmayı önlemek için derhal harekete geçmelerini sağlar.

WHEEL COOLING FAN

Fren fanı, iniş sonrasında uçağın frenlerini ve tekerleği soğutmak için kullanılan bir sistemdir. Özellikle büyük ticari uçaklardaki uçak fren üniteleri ve lastikler iniş ve taksi aşamalarında önemli miktarda ısınır. Bir sonraki kalkış öncesi soğutularak güvenli sıcaklığa getirilmesi gerekir. Soğutmayı tekerlek aksına monte edilmiş olan  elektrikli fanlar kullanarak gerçekleştiririz. 

AuxIlIary Power UnIt (APU):Yardımcı Güç Ünitesi

 

yardımcı Güç Ünitesi (APU), ana motorlar kapalıyken veya kullanılamadığında uçağın sistemlerine elektrik enerjisi ve Pnomatik güç sağlayan bir motordur.

GÖREVİ;

1. Motorları Çalıştırma: APU, uçağın ana motorlarını çalıştırmak için ihtiyaç olan elektrik ve Pnömatik gücü sağlar.

2. APU, sefer aralarında ve yerde uzun kalmalarda, aydınlatma, iletişim, navigasyon ve eğlence sistemleri gibi uçak sistemleri için elektrik üretir.

3. APU, kabin klima sistemi için basınçlı hava sağlayarak yolcular ve mürettebat için konforlu bir sıcaklık ve basınç sağlar.

4. APU, kalkış ve iniş sırasında ihtiyaç halinde uçağın basınçlandırılmasına yardımcı olur.

FAYDALARI;

1. Yerde motorlar yerine çalışarak, motorlardaki aşınma ve yıpranmayı azaltır.

2. Yerde motorlar yerine çalışarak, yakıt tasarrufu sağlar

3. Acil durumlarda uçağa elektrik ve hava takviyesi sağlar.

 

PARÇALARI;

1. Türbin; elektrik üreticisi jenaratörü döndürür ve basınçlı hava sağlar.

2. Jeneratör; Türbinden gelen mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür.

3. Kompresör: Uçak pnömatik sistemine basınçlı hava sağlar.

ÇEŞİTLERİ;

1. Türbinli APU; En yaygın türdür.

2. Pistonlu Motorlu APU; Modern uçaklarda daha az yaygındır.

APU ÜRETİCİLERİ;

1. Pratt ve Whitney

2. Honeywell

3. Rolls-Royce

ÖZELLİKLERİ;

1. Güç; APU 10 ila 150 kW arasında elektrik gücü üretebilir.

2. Ağırlık; APU'nun ağırlığı 100 ila 500 kg arasında değişir.

3. Boyutları; APU genellikle uçağa monte edilecek kompakt boyuttadır.

Zero Fuel Weight (ZFW) ve Maximum zero fuel weight

 

Zero Fuel Weight (ZFW); Sıfır Yakıt Ağırlığı (ZFW), havacılıkta uçağın toplam ağırlığını ve yakıt hariç tüm içeriğini ifade eden çok önemli bir parametredir. Bu, uçak yapısının, mürettebatın, yolcuların, bagajın, kargonun ve uçaktaki diğer yakıt dışı öğelerin ağırlığını içerir.

Bu önemli rakam, yapısal çerçevesi, uçak içi sistemleri ve temel operasyonel donanımı da dahil olmak üzere uçağın doğal boş ağırlığını mürettebatın, yolcuların, bagajın, kargonun ve diğer yakıt dışı unsurların toplam ağırlığıyla bütünleştirir. ZFW'nin rolü, kalkış ve iniş ağırlığı hesaplamalarının düzenlenmesinde ve uçağın operasyonel güvenlik ve performans eşik değerlerine uymasının sağlanmasında çok önemlidir.

Sıfır Yakıt Ağırlığı, havacılıkta, uçak güvenliği, performansı ve operasyonel verimlilik arasındaki karmaşık dengeyi destekleyen bir temel parametre olarak ortaya çıkıyor. Havacılık profesyonelleri, ZFW'yi doğru bir şekilde değerlendirip yöneterek, uçağın güvenli ağırlık sınırları dahilinde çalışmasını, yakıt verimliliğini optimize etmesini ve sıkı düzenleyici standartlara uymasını sağlayabilir. ZFW'nin titiz planlaması ve dinamik yönetimi sayesinde havacılık endüstrisi, hava yolculuğunun güvenliğini, güvenilirliğini ve verimliliğini artırmaya devam ediyor ve bu kritik ağırlık parametresinin daha geniş havacılık alanı üzerindeki derin etkisini ortaya koyuyor.

Maximum zero fuel weight (MZFW); maksimum sıfır yakıt ağırlığı (MZFW), dayanıklılık ve uçuşa elverişlilik gereklilikleri ile sınırlı olarak uçağın tanımlanmış bölümlerine kullanılabilir yakıt ve diğer belirlenmiş kullanılabilir maddelerin yüklenmesinden önce izin verilen maksimum ağırlıktır. Yük yerine taşındığında belirli tanklarda kullanılabilir yakıt içerebilir. Kullanılabilir ve sarf malzemelerinin sıfır yakıt ağırlığına eklenmesi, uçak yapısı ve uçuşa elverişlilik gerekliliklerinin aşılmaması için geçerli hükümet düzenlemelerine uygun olmalıdır.

Taşıma kategorisi uçak tipine uygulanan sınırlamaların maksimum sıfır yakıt ağırlığını içermesi halinde, bunun Uçak Uçuş El Kitabında ve uçak tipine ilişkin tip sertifikası veri sayfasında belirtilmesi gerekir.

Uçak operasyonlarında maksimum sıfır yakıt ağırlığı Bir uçağa mürettebat, yolcu, bagaj ve yük yüklenirken ZFW'nin MZFW'yi aşmamasını sağlamak çok önemlidir. Bir uçağa yakıt yüklenirken, kalkış ağırlığının izin verilen maksimum kalkış ağırlığını aşmamasını sağlamak çok önemlidir.