UÇMAYARAK FARKLI AMAÇLA KULLANILAN McDONNEL DOUGLAS DC-10'LAR

 
McDonnell Douglas DC-10-30 9G-ANB 46959-234 Accra-Kotoka – DGAA Ghana Apr 13, 2021

McDonnell Douglas DC-10-30(F) 46590-266 Gate 88 Nightclub & Bar. Bali Indonesia

UÇAK BAĞLANTI ELAMANLARI VE EMNİYETLİ BAĞLANTI UYGULAMALARI

Uçaklarda emniyetli bağlantı uygulamaları: Emniyet Teli (Safety Wiring)  Emniyet teli ile iki veya daha çok bağlantı elemanını sıkma yönüne doğru birbirlerine bağlayarak vibrasyon durumunda gevşemeleri önlenmiş olur. Genelde çift sargı yöntemi kullanılır.

Emniyet teli yapmadan önce mutlaka bağlantı elemanında telin geçeceği delikler ayarlanmalı fakat delikleri ayarlamak için bağlantı elemanına gereğinden fazla tork uygulanmamalıdır. Emniyet teli yapıldıktan sonra telin gerginliği kontrol edilmeli ve fazla gergin yada fazla gevşek olmamasına dikkat edilmelidir. Emniyet teli yapıldıktan sonra kalan fazla tel parçaları yabancı madde hasarını [FOD - foreign object damage] önlemek için belirli çöp kutularına atılmalı ve uçağın ya da komponentin etrafında bırakılmamalıdır.

Farklı uygulamalar için birkaç teknik vardır. Emniyet kelimesi uçak endüstrisinde evrensel olarak kullanılır. Emniyet kısaca şöyle tanımlanır: "Uçaktaki herhangi bir somun, cıvata, gergi çubuğu vb.'nin, titreşim nedeniyle çalışma sırasında gevşememesi için çeşitli yollarla sabitlenmesi." Bu uygulamalar tork elde etme veya sürdürme yöntemi değil, vidaların, somunların, cıvataların, segmanların, yağ kapaklarının, tahliye musluklarının, vanaların ve parçaların ayrılmasını önlemek için bir emniyet cihazıdır. 

Telin kendisi gerginliğini korur ve kendi etrafında bükülerek ve bir ucunda sabitlenecek bağlantı elemanına ve diğer ucunda bir çapa noktasına (başka bir bağlantı elemanı olabilir) bağlanarak yerinde kalır. Emniyet teli dövülebilir bir alaşımdan yapıldığı için, büküldükten sonra şeklini korur ve orijinal şekline geri dönmez. Bu özellik, bir bağlantı elemanındaki küçük bir delikten geçirildiğinde, kendi üzerine geri sarıldığında ve sonra büküldüğünde olduğu gibi bir nesnenin etrafında kilitli kalmasını sağlar. 

 

GENERAL AIRPLANE CHARACTERISTICS MODEL DC-10 SERIES 10CF

 

MANEUVERING CHARACTERISTICS AUGMENTATION SYSTEM (MCAS)

 

Maneuvering Characteristics Augmentation System “Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi” (MCAS): Boeing tarafından 737 Max serisi için geliştirilen ancak alelacele imalatta uygulanarak facialara neden olan, daha sonraları iyileştirilen bir uçuş kontrol sistemidir.

737 Max, kendinden önceki 737 lere kıyasla daha büyük ve yakıt açısından daha verimli motorlarla donatılması tasarlandığından ve planlanan motorlar önceki motorlara oranla daha büyük olacağından, uçakta yapısal değişiklik yapmak yerine motor bağlantı pylonlarını daha önde ve daha yukarıda konumlandırarak motorları kanat altına sığdırmaya çalıştılar. Bu yeni yapılandırma, uçağın aerodinamiğini değiştirerek, özellikle uçakta AoA (Angle of Attack) hücum açısında değişikliklere neden oldu. Yeni motorları ile uçak tırmanmak isteyeceğinden, tasarlanan bir yazılım ve uygulanan donanımlarla “Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi” (MCAS) geliştirilerek 737 Max’e uygulandı.

Bu sistem angle of attack sensöründen gelen uyarı ile uçağa burun aşağı tirimi verecek ve uçağı kullanan pilotlar fark etmeden bu sapmalar düzeltilecek, önceki 737 modelleri gibi kullanılacaktı. FAA ve havayolları, pilotların özel eğitim almadan Max’i uçurabilecekleri konusunda ikna edildi. Ancak Endonezya ve Etiyopya'da 346 kişinin öldüğü 2 kazanın ardından hiçte basit bir yazılım ile önlenebilmesi mümkün olmadığı anlaşıldı ve Dünya çapında Maxlerin uçuşa elverişlilik sertifikası askıya alınarak sistemde iyileştirme yapıldı.

Endonezya’da JT 610” sefer sayılı Boeing 737 Max 8 tipi uçak, 29 Ekim 2018’de, düşmeden önceki seferinde ayni uçağı kullanan başka bir ekip “STAB TRIM” sw.lerini kapatmak suretiyle muhtemel düşmekten kurtulmuşlardı.

Boeing yakınlarını kaybeden mağdurlara ve havayollarına tazminat ödemek durumunda kaldı ve havayolu pilotları eğitimleri ile uçağın manuelinde sistem öne çıkarıldı.

İyileştirilen yazılım ve donanım ile MCAS şu koşullarda etkinleşir:

1. Yüksek Hücum Açısı: MCAS, sensörler durmaya yol açabilecek yüksek bir AoA algıladığında (her iki AoA sensöründen gelen verileri kullanarak hatalı aktivasyon riskini azaltır) tetiklenir.

2. Otopilot Devre Dışı: Sistem yalnızca uçak manuel olarak uçurulduğu zaman çalışır.

3. Dengeleyici Girişi: Etkinleştirildiğinde, MCAS yatay dengeleyiciye AoA'yı azaltmak için otomatik olarak burun aşağı yönde hareket etmesini yalnızca bir defa pilotu uyarıcı biçimde yapar fakat hareketi tekrarlamaz.

4. Pilotlara MCAS girişlerini geçersiz kılmak için daha fazla kontrol verildi, ayrıca sistem hakkında daha fazla eğitim ve farkındalık sağlandı.

Yapılan MCAS değişiklikleri ile, yeni motor konfigürasyonuna rağmen 737 Max'in önceki 737 modellerine benzer şekilde uçurulmasını ve güvenilirliğini sağladı.

TRIPLE BOGIE (ÜÇLÜ AKS)

                                   

Airbus A350 veya Boeing 777 gibi uçaklardaki üçlü bogie, bir iniş takımı türünü ifade eder. Her ana iniş takımında bir sıra halinde üç set tekerlek (bogie/aks) olduğu anlamına gelir. Bogie: tekerlekleri, aksları ve destek yapısını içeren iniş takımının bir parçasıdır. Düzgün taksi ve inişe yardımcı olur. 

Üçlü Bogie ile; Uçağın ağırlığı daha eşit bir şekilde dağıtır, iniş, kalkış ve yerde daha iyi denge sağlar. Daha fazla tekerlek daha fazla güvenlik anlamına gelir. Bir tanesi arızalanırsa, diğerleri yükü kaldırabilir.

UÇAK ÇAĞIRMA (MARSHALLING) İŞARETLERİ

 

YER YAKINLIĞI UYARI SİSTEMİ (GPWS: GROUND PROXIMITY WARNING SYSTEM) (EGPWS; ENHANCED GROUND PROXIMITY WARNING SYSTEM)

 

Yer Yakınlığı Uyarı Sistemi, pilotların uçuş güzergahında dağ veya bina gibi bir engele tehlikeli bir durumda yaklaştığı anda uyarmak için tasarlanmış gelişmiş bir güvenlik sistemidir.

1974 yılında geliştirilerek, uçaklara adapte edilen GPWS sistemi 1990'lı yıllara gelindiğinde arazi veri tabanı ile küresel veri sistemi (GPS) özellikleri eklenerek sistem (EGPWS) olarak kullanılmaya başlandı.

Şu anda uçaklarda kullanılan GPWS, uçağın konumunu değerlendirmek, arazi veya engellerle olası çatışmaları tahmin etmek için radar altimetreleri ((Radyo Altimetre), GPS verileri, arazi veritabanları ve öngörücü algoritmaların bir kombinasyonunu birleştirerek, pilotları uyarmak için kokpitte görsel ve işitsel uyarıları tetikler. Bu uyarılar durumun ciddiyetine bağlı olarak değişir.

 

Sistemin bütününde en önemli unsur olan Radar Altimeter (Radyo Altimetre) Uçak ile hemen altındaki zemin arasındaki mesafeyi ölçer ve gerçek zamanlı irtifa bilgisi sağlar.

Arazi Veritabanı: GPWS'nin uçağın mevcut konumunu çevredeki arazi özellikleriyle karşılaştırmasını sağlayan ayrıntılı arazi yükseklik verileri içerir.

Engel Veritabanı: Dağlar, kuleler ve binalar gibi bilinen engeller hakkında bilgi içerir ve uçak bu tehlikelere yaklaşırsa sistemin uyarılar vermesini sağlar.

Tahmini Algoritmalar: Uçağın yörüngesini analiz eder ve mevcut ve tahmini uçuş parametrelerine göre arazi veya engellerle olası çatışmaları tahmin eder.

Uyarı Sistemi: GPWS tehlikeli bir durum tespit ettiğinde uçuş ekibine görsel ve işitsel uyarılar göndererek çarpışmayı önlemek için derhal harekete geçmelerini sağlar.