Irkut MC-21

Görevde iken karşılaştığım ve çalıştığım kuruma ihtiyaç duyan; Tupolev, Ilyushin, Antonov   gibi dünyaca ünlü Rus uçakları bana hep garip gelmişti. Onlara baktıkça ve inceledikçe, hele hele arızalarında, sistemlerini gördükçe; Bu teknoloji ile Ruslar uzaya nasıl çıktılar diye hayrete düşmüş inanamamıştım.  Hemen hemen hepsi; Avrupa ve Amerika’da üretilenlerin çok kötü birer kopyaları idi. Aşırı gürültülü, kaba, aerodinamik yeteneği   ve estetik olmayan garip şeylerdi.

 Bizzat bir Tupolev Tu-154 pilotu, kullandığı uçakta bulunan “Kuznetsov NK-8-2U” motorunun en iyi şartlarda “3000” saat uçuş ömrü olduğunu ve aşırı vibrasyon sonucu 3000 saatte değişmesi gerektiğini anlatmıştı.

Hafızamdaki aşırı gürültülü, isli, dumanlı Rus uçaklarına karşılık, dün akşam Russian Travel Guide kanalında Irkut Uçak Sanayi tanıtılırken birden bire ekrana bir inci geldi: 2015-2016 yıllarında piyasaya sürülmesi beklenen MC-21.

Eğer program için makyajlanmamış ise ve sunucu abartmıyorsa Ruslara sükse yaptıracak gerçek bir inci. Eeeee; gerçeğini inceleyebilir ve ona dokunabilir miyim bilmiyorum.  

47926-170 DC-10-30

47926-170-DC-10-30-Motorlar: 3 CF6-50C2

14.08.1974: Long Beach, Montajı tamamlandı.

03.01.1975: Lufthansa için, D-ADGO adıyla tescil edildi.

03.06.1992: Kuwait Airways'a  kiralandı.

26.02.1992: Lufthansa'ya döndü

16.12.1994: SABENA'ya kiralanarak, OO-SLG adıyla yeniden tescil edildi.

30.04.1997: Lufthansa'ya geri dönerek, D-ADGO adıyla tekrar tescil edildi.

06.051997:  Continental Airlines'e kiralanarak, N59083 adıyla yeniden tescil edildi.

16.08.2002: Omni Air International Havayoluna kiralandı.

46625-169 DC-10-10

46625/169-DC-10-10, daha sonra-10F (AF)-daha sonra MD-10 Motorlar: 3 CF6-6D

07.08.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

27.02.1975: United Airlines için, N1826U adıyla tescil edildi.

03.03.1994:Leisure Air Havayoluna kiralandı.

18.11.1994: United Airlines döndü

21.05.1997: FedEx Kargo havayolu envanterine girerek, N391FE adıyla yeniden tescil edildi.

14.03.1998: FedEx için kargo uçağına dönüştürüldü.

03.08.2002: FedEx için  MD-10'a dönüştürüldü.

28.07.2006: Memphis'e iniş esnasında sol ana dikme çöktü, kırım geçiren uçakta 3 mürettebat yaralandı.

46769 -168 DC-10-40

46769-168-DC-10-40-Motorlar: 3 JT9D-20J

31.07.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

10.09.1974: Northwest Orient Airlines için, N160US adıyla tescil edildi.

01.10.1986: Northwest Orient Airlines adı değiştirilerek Northwest Airlines oldu.

10.2001: Greenwood'da hurda olarak parçalandı.

THRUST REVERSER T/R (Ters Tepki ile Uçaklarda Motor Freni)

Jet uçaklarının iniş sonrası, mümkün olan en kısa zamanda yavaşlatma ve kısa mesafede tekerlek frenlerini aşırı kullanmadan durdurulabilmesi için, etkin bir sistemdir.

Motorların egzoz çıkışları kapatılarak, egzoz gazı akışının yönü 40-60 derece değiştirilerek, ters yönde bir kuvvet oluşturulur, buda uçakta frenleme sağlar.

Motor egzozları uçak ve motor tipine göre hidrolik veya pnömatik pistonların sağladığı güçle hareket eden yarı küresel kepçelerce kapatılır. Bazı tiplerde T/R kepçeleri egzoz içinde bazı tiplerde ise egzoz dışında ve sonunda yer alır.

Kumandası uçaklarda gaz kollarının üzerindedir, T/R’ler açıldığında motorlara ortalama Take Off gazının %40’ı oranında gaz gönderilir. Sistem, ancak uçak yere indikten ve her üç iniş takımı yere bastıktan sonra T/R’lerin açılmasına izin verir.

46714-167 DC-10-30

46714/167 - DC-10-30 Motorlar: 3 CF6-50C2

24.07.1974: Long Beach; Montajı  tamamlandı.

16.06.1975: National Airlines Havayolları için , N83NA adıyla tescil edildi.

07.01.1980: Pan Am Havayolları envanterine girdi.

19.04.1984: American Airlines Havayolları envanterine girerek,  N142AA adıyla yeniden tescil edildi.

28.06.1996: Transaero Airlines Havayoluna kiralandı.

Mart 2000: Hawaiian Airlines Havayoluna kiralandı.

47925-166 DC-10-30

47925/166-DC-10-30, daha sonra-30F (AF) Motorlar: 3 CF6-50C2

17.07.1974: Long Beach;  Montajı tamamlandı.

14.11.1974: Lufthansa için, D-ADFO adıyla tescil edildi.

28.02.1994: DC-10-30F kargo uçağına  dönüştürüldü.  

21.02.1996: Gemini Air Cargo Havayolu envanterine girerek, N605GC adıyla yeniden tescil edildi.

46713-165 DC-10-30

46713/165 - DC - 10-30 Motorlar : 3 CF6 - 50C2

10.07.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

20.06.1975 : National Airlines için, N82NA adıyla tescil edildi.

07.01.1980 : National Airlines, Pan Am ile birleştirildi.

02.04.1984 : American Airlines envanterine girerek, N141AA adıyla yeniden tescil edildi.

05.06.1996 :  Transaero Airlines'e kiralandı.

22.02.1999 : Hawaiian Airlines'e  kiralandı.

23.11.2003 : Gana Airways envanterine girerek , 9G - ANE adıyla yeniden tescil edildi.

46768-164 DC-10-40

46768-164 - DC-10-40 - Motorlar: 3 JT9D-20 J

02.07.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

09.08.1974: Northwest Orient Airlines için, N159US adıyla tescil edildi.

01.10.1986: Northwest Orient Airlines ad değiştirilerek, Northwest Airlines oldu.

04.10.2002: Hurda olarak parçalandı.

46943 -163 DC - 10-10

46943 -163 - DC - 10-10 - Motorlar : 3 CF6 - 6K

25.06.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

23.06.1975 : National Airlines için, N70NA adıyla tescil edildi.

07.01.1980 : National Airlines, Pan American World Airways ile birleştirilmiştir.

20.07.1984 : American Airlines envanterine girerek, N162AA adıyla yeniden tescil edildi.

07.11.1996 : Hawaiian Airlines'e kiralandı.

13.09.1999 : American Airlines'e döndü.

26.12.1999 : FedEx için, N561FE adıyla yeniden tescil edildi.

2002: MD - 10 dönüşüm programına alındı.

46942-162 DC-10-10

46942/162 - DC-10-10 - Motorlar: 3 CF6-6K

18.06.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı

25.06.1975: National Airlines için, N69NA adıyla tescil edildi.

07.01.1980: National Airlines, Pan American World Airways ile birleştirildi.

25.11.1983: American Airlines envanterine girerek, N161AA adıyla yeniden tescil edildi.

Ocak 1996:  Hawaiian Airlines'e kiralandı.

09.06.1997: 10 Tanker Air Carrier  için, yangın söndürme tanker uçağına dönüştürülerek, N450AX adıyla yeniden tescil edildi.

46767-161 DC-10-40

46767-161 - DC-10-40 - Motorlar: 3 JT9D-20 J

11.06.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

19.07.1974: Northwest Orient Airlines için, N158US adıyla tescil edildi.

01.10.1986: Northwest Orient Airlines adı,  Northwest Airlines olarak değiştirildi.

06.05.2002: Northwest Airlines için son kez uçarak envanter dışında bırakıldı.

27.05.2002:  Greenwood'da hurda olarak parçalandı.

HYDRAULIC FUSES (Hidrolik Sigortalar)

Hidrolik sistemlerde kullanılan hidrolik sigortaların görevi, her hangi bir hidrolik kaçağı durumunda, sistemde mayi akışını keserek, kendinden  önceki cihazları korumak ve onları hidroliksiz bırakmamaktır.   

Genellikle fren, iniş takımları ve uçuş kumandalarından sonra hidrolik kaçağı riski taşıyan yerlere konmuştur.

Basit bir mekanik yapıya sahiptir, Kendisinden sonra hidrolik boşanıp direnç azalırsa sigortanın içerisindeki mekik valf kayarak dar mecrayı kapatır, mayi akışını keserek sistemde hidroliğin tamamen yok olmasını önler.

ANTI-DE ICING (KAR -BUZ GİDERME VE ÖNLEME)

Kış koşullarında, uçağın havada tutunabilmesi, aerodinamik yapısının bozulmaması için uçuş öncesi uçak kanat, gövde ve kumanda satıhlarının buz ile kardan arındırılmış ve kalkış esnasında buzlanmasının önlenmesi gerekir.

Havacılığın ilk dönemlerinde kar ve buz ; alkol türevlerinden metanol ile temizlenmiştir. Günümüzde yanıcı olan metanol kullanılmayıp, kar ve buz mücadelesi, suyun donma noktasını çok daha aşağı derecelere indiren glikol bazlı kimyasallar ile yapılmaktadır.

Anti-de icing fluid olarak adlandırılan bu kimyasallar SAE AMS 1428, AMS 1424 ve ISO 11075 standartlarında öngörüldüğü şekliyle; “Propylene Glycol” ( Petrolden elde edilen, açık renksiz ve kokusuz, akışkanlığı yüksek bir sıvıdır.) ile “Ethylene Glycol” (Kimyasal olarak üretilen kokusuz, renksiz, hafif tatlı bir sıvıdır.) dür.

Anti-de icing fluid kullanım pozisyonlarına göre de ayrıca 4 gruba ayrılırlar:

1 nci grup “Typ 1” Yüksek akışkandırlar anlık temizlik sağlarlar, kalıcı koruma için uygun değildir.

2 nci grup “Typ2” İçerisine polymeric (katılaştırıcı) madde karıştırılmış tiptir. Uçağa püskürtüldükten sonra, uçağın 100 knotluk hızına kadar püskürtüldüğü yerde tutunur. Yağışlı havalarda, yoğun ve taxi süresi uzun olan havalimanlarında kalkış anına kadar emniyetli koruma sağlar.

3 ncü grup “Typ3” Typ1 ile Typ2 tiplerinin karışımıdır, orta yoğunlukta trafikte kullanımı uygundur.

4 ncü Grup “Typ4” Typ2 den daha az akışkandır ve püskürtüldüğü yerde çok uzun sürekalır. Genellikle çok kötü hava koşullarında kullanılır.

Akışkanlığı az olan ve satha adeta yapışan Typ2, Typ3 ve Typ4 anti-de icing fluid’ler uçak kalkış hızına erişmeden rüzgarın etkisi ile uçarak temizlenirler bu nedenle , aerodinamik yapıyı olumsuz etkilemezler.

Mayi gelişmiş araçlarla uçak üzerine ısıtılarak püskürtülür bu da ayrı bir artı koruma sağlar.

46934-160 DC-10

46934-160 - DC-10-30 - Motorlar: 3 CF6-50C

04.06.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

09.02.1975: Korean Air Lines için, HL7315 adıyla tescil edildi.

20.06.1984: Korean Air Lines adı değiştirilerek, Korean Air oldu.

01.08.1996: Northwest Airlines envanterine girerek, N236NW adıyla yeniden tescil edildi.

11.07.2006: Minneapolis'de yedek parça oluşturmak için parçalandı.

46933-159 DC - 10-30

46933-159 - DC - 10-30 - Motorlar : 3 CF6 - 50C2

28.05.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

27.06.1974 : KLM Hollanda Kraliyet Havayolları için, PH - DTI adıyla tescil edildi.

11.07.1974 : Filipin Havayolları'na kiralandı.

01.05.1984 : Aloha Havayollarına   kiralandı.

01.03.1985 : SAS İskandinav Havayoluna kiralanarak, OY - KDB adıyla yeniden tescil edildi.

02.04.1990 : World Airways'e kiralanarak, N109WA adıyla yeniden tescil edildi.

20.06.1990 : Garuda Endonezya havayoluna kiralandı.

27.09.1990 : Malezya Havayoluna kiralanarak, 9M - MAZ adıyla yeniden tescil edildi.

07.07.1995 : LOT Havayoluna kiralandı.

Aralık 1999 : Gana Airways'e kiralanarak, 9G - ANC adıyla yeniden tescil edildi.

Mart 2006 : Roma / Fiumicino'de hurda olarak parçalandı.

46932-158 DC - 10-30

46932-158 - DC - 10-30 , daha sonra - 30F ( AF ) , Motorlar : 3 CF6 - 50C2

20.05.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

26.06.1974 : Air Zaire için, 9Q - CLT adıyla tescil edildi.

09.06.1985 : British Caledonian Havayoluna kiralanarak, G - NIUK adıyla tescil edildi.

14.04.1988 : British Caledonian Havayolu, British Airways Havayolu ile birleştirildi.

27.05.1992 : Kuwait Airways'e kiralandı.

08.09.1992 : British Airways Havayoluna döndü.

31.08.1994 : Caledonian Airways'e kiralandı.

28.06.1999 :  DC - 10 - 30F ( AF ) Kargo Uçağına dönüştürülerek, Gemini Air Cargo için, N609GC adıyla yeniden tescil edildi.

47907-157 DC-10-30

47907-157 - DC-10-30 - Motorlar: 3 CF6-50C2

13.05.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı

10.06.1974: SABENA için, OO-SLB adıyla tescil edildi.

03.07.2002: Omega Air'e kiralanarak, N10MB adıyla yeniden tescil edildi.

Şubat 2004: Avient Aviation envanterine girerek, Z-ARL adıyla yeniden tescil edildi.

46945-156 DC-10-30

46945-156 - DC-10-30 - Motorlar: 3 CF6-50C2

1974/05/06: Long Beach;  Montajı tamamlandı.

18.06.1974: VARIG için, PP-VMB adıyla tescil edildi.

14.12.1998: AVENSA Havayoluna kiralanarak,  YV-50C adıyla yeniden tescil edildi.

2002: Bakımı yapılarak saklanıyor.

46624-155 DC-10-10

46624-155 - DC-10-10, sonra DC-10F (AF), daha sonra MD-10 Engines: 3 CF6-6D

29.09.1974: Long Beach; montajı tamamlandı.

26.06.1974: United Airlines için, N1825U adıyla tescil edildi.

13.02.1997: Fedex Kargo Havayolu için DC-10F (AF) kargo uçağına dönüştürülerek,  N390FE adıyla yeniden tescil edildi.

11.12.2002: Fedex Kargo Havayolu için,  MD-10F'e dönüştürüldü.

46623-154 DC-10-10

46623-154 - DC-10-10, daha sonra-10F (AF), daha sonra MD-10, Motorlar: 3 CF6-6D

22.04.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

19.06.1974: United Airlines için, N1824U adıyla tescil edildi.

30.06.2007: FedEx için MD-10 dönüştürüldü.

46938-153 DC-10-10

46938/153 - DC-10-10 sonra 10F ( AF ) - daha sonra MD - 10F, Motorlar : 3 CF6 - 6D1A , 3 CF6 - 6K ( AA )

15.04.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

14.05.1974 : Western Air Lines için , N905WA adıyla tescil edildi.

01.07.1981 : Capitol Air Havayoluna kiralandı.

17.11.1982 : Pacific East Air Havayoluna kiralandı.

17.12.1982 : Capitol Air Havayoluna geri döndü.

05.04.1983 : Hawaii Express Havayoluna kiralındı.

23.03.1984 : World Airways Havayoluna kiralandı.

Kasım 1984 : Arrow Air Havayoluna kiralandı.

Eylül 1985 : Air Panama Havayoluna kiralandı.

20.11.1985 : Air Hawaii havayoluna kiralandı.

Ekim 1986 : American Airlines envanterine girerek, N168AA adıyla yeniden tescil edildi.

14.04.2003 : FedEx envanterine girerek, DC - 10 - 10F ( AF ) kargo uçağına dönüştürüldü ve N560FE adıyla yeniden tescil edildi.

06.01.2004 : MD - 10'a dönüştürülerek , FedEx kargo havayoluna teslim edildi.

46937-152 DC-10-30

46937-152 - DC-10-30, daha sonra-30F (AF) - Motorlar: 3 CF6-50C2R

08.04.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

16.05.1974: Aeromexico için, XA-DUH adıyla tescil edildi.

05.04.1996: Laker Airways Havayoluna kiralanarak, N833Ladıyla yeniden tescil edildi.

Ağustos 2000: DC-10-30F (AF) kargo uçağına dönüştürülerek, Emery Worldwide Airlines'e kiralandı.

29.07.2002: Cielos del Peru Havayoluna kiralandı.

46766-151 DC-10-40

46766-151 - DC-10-40 - Motorlar: 3 JT9D-20 J

01.04.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

17.05.1974: Northwest Orient Airlines için, N157US adıyla tescil edildi.

01.10.1986.Northwest Orient Airlines'in  adı  Northwest Airlines olarak değişti.

30.10.2002: Greenwood'da hurda olarak parçalandı.

PTU “POWER TRANSFER UNIT” (UÇAK HİDROLİK SİSTEMLERİNDE GÜÇ AKTARMA UNİTESİ)

PTU;  hidrolik sistemlerde, sistemler arası basınç aktaran bir aygıttır. İki hidrolik sistemi  arasına yerleştirilmiştir, sistemlerden birisine güç sağlayan pompa arızalanmış veya kapatılmış ise o sistemi basınçlandırır. 

Sistemler arasında hidrolik mayi geçişine izin vermeyerek, basınçlı sistemdeki bölümü motor, basınçsız sistemdeki bölümü ise pompa görevini üstlenerek basınçsız kalmış bölüme basınç sağlar. Görev yapabilmesi için muhakkak bağlı bulunduğu sistemlerden birisi basınçlı olmalıdır.

PTU çalıştırıldığı anda bakımcıların aşina olduğu kendine özel tiz bir uluma sesi duyulur, uçaklarda hiçbir aygıt çalıştığında benzer bir ses çıkarmaz. 

47980-150 DC-10-30

47980-150 - DC-10-30 Motorlar: 3 CF6-50C2

25.03.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

19.05.1974: Iberia için, EC-CEZ adıyla tescil edildi.

02.08.2005: Alabama'da  hurda olarak parçalandı.

47866-149 DC-10-30

47866-149 - DC-10-30, Motorlar: 3 CF6-50C2

18.03.1974: Long Beach, Montajı tamamlandı.

19.04.1974: Alitalia için , I-DYNB adıyla tescil edildi.

27.06.1985: Eastern Airlines envanterine girerek, N391EA adıyla yeniden tescil edildi.

21.09.1990: Continental Airlines envanterine girerek, N13067 adıyla yeniden tescil edildi.

Ekim 2000: Uçuştan alınarak depolandı.

47806 -148 DC-10-10F (CF)

47806 -148 - DC-10-10F (CF), daha sonra DM-10 Motorlar: 3 CF6-6D

11.03.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

11.04.1974: Continental Airlines için , N68052 adıyla tescil edildi.

14.04.1983: Federal Express "FedEx" envanterine geçti.

30.10.2007: MD-10'a dönüştürülerek FedEx için ilk uçuşunu yaptı.

46936-147 DC-10-30

46936-147 - DC - 10-30 , daha sonra -30F ( AF ), Motorlar : 3 CF6-50C2R

04.03.1974 : Long Beach; Montajı tamamlandı.

17.04.1974 : Aeromexico için, XA - DUG adıyla tescil edildi.

27.05.1994 :  Leisure Air tarafından kiralanarak, N831LA adıyla yeniden tescil edildi.

21.11.1995 : Caledonian Airways tarafından kiralanarak , G - BWIN adıyla yeniden tescil edildi.

17.06.1996 : Laker Airways tarafından kiralanarak, N831LA adıyla yeniden tescil edildi.

01.06.1999 : DC 10 30F ( AF ) kargo uçağına dönüştürülerk dönüştürülürdü.

23.08.2000 :  Worldwide Airlines kargo havayoluna kiralandı.

18.07.2002 : Cielos del Peru kargo havayoluna kiralandı.

Ocak 2007: Bakımı yapılarak  Lima'da  muhafaza ediliyor.

46556-146 DC-10-30

46556 -146 - DC-10-30 - Motorlar: 3 CF6-50C

25.02.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

03.04.1974: KLM için, PH-DTG adıyla tescil edildi.

30.05.1978: VIASA'ya kiralanarak, YV-134C  adıyla yeniden tescil edildi.

Ağustos 1998: Iberia envanterine girerek,  EC-GTB adıyla yeniden tescil edildi.

Şubat 2006: Opa Locka'da hurda olarak parçalandı.

47805-145 DC-10-10F (CF)

47805-145 - DC-10-10F (CF), daha sonra MD-10-Motorlar: 3 CF6-6D

18.02.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

08.04.1974:  Continental Airlines için, N68051 adıyla tescil edildi.

05.11.1986: Federal Express  "FedEx"  envanterine girdi.

21.09.2007: FedEx için  MD-10'a dönüştürüldü.

46622-144 DC-10-10

46622-144 - DC-10-10, daha sonra-10F (AF), daha sonra MD-10, Motorlar: 3 CF6-6D

11.02.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

02.05.1974: United Airlines için, N1823U adıyla tescil edildi.

23.01.1997: FedEx için,  DC-10-10F kargo uçağına dönüştürülerek,  N388FE adıyla yeniden tescil edildi.

13.07.2003: FedEx için MD-10 kargo uçağına dönüştürüldü.

46765-143 DC-10-40

46765-143 - DC-10-40 Motorlar: 3 JT9D-20J

01.02.1973: Long Beach; Montajı tamamlandı.

08.03.1974: Northwest Orient Airlines için, N156US adıyla tescil edildi.

01.10.1986: Northwest Orient Airlines adı, Northwest Airlines olarak değiştirildi.

13.03.2002: Greenwood'da hurda olarak parçalandı.

47804-142 DC-10-10F (CF)

47804-142 - DC-10-10F (CF) Motorlar: 3 CF6-6D

28.01.1974: Long Beach; Montajı tamamlandı.

04.03.1974: Continental Airlines için, N68050 adıyla tescil edildi.

15.09.1980: Federal Expres  "FedEx" envanterine girdi.

2004: MD-10 dönüştürüldü.