MANEUVERING CHARACTERISTICS AUGMENTATION SYSTEM (MCAS)

 

Maneuvering Characteristics Augmentation System (MCAS) uçağın belirli uçuş aşamalarında ve uçak konfigürasyonlarında istikrar sağlar. Boeing 737 MAX‑8 ve -9 üzerinde geliştirildi ve uygulandı çünkü bu uçaklar, 737‑800 ve tipin önceki serilerine göre daha güçlü motorlarla donatılmıştır. MAX serisinin motorları daha fazla itme kuvveti sağlar ve motor kaportası yeniden tasarlanmış bir şekle sahiptir. Yukarıda listelenen tüm değişiklikler, özellikle maksimum kalkış gücüyle ilk tırmanış sırasında yukarı doğru bir yunuslama momentine neden olur, bu sistemin amacı bunu önlemektir.

Çalışma prensibi, uçağın yunuslama özelliklerini geliştirmek ve hızını artırmak amacıyla flaplar geri çekilmiş haldeyken yüksek hücum açılarında (AOA) düşük hızlı uçuşlar sırasında veya yüksek yük faktörlü dik dönüşlerde burun aşağı trimin otomatik olarak uygulanmasına dayanmaktadır.  Burun aşağı trim, yatay stabilizatörün 2,5 derecelik sapma sınırına ulaşana kadar saniyede 0,27 derecelik bir hızla yukarıya doğru hareket ettirilmesiyle elde edilir. Dengeleyici girişinin büyüklüğü, çalıştırma sırasındaki mevcut uçak hızına bağlıdır. Yüksek hızlarda daha düşük, düşük hızlarda ise daha yüksektir.

MCAS otomatik olarak çalışır, ve bu nedenle uçağın AOA'sı, otopilotun devre dışı bırakılması koşuluyla pilotun hareketinden bağımsız olarak hava hızı ve irtifaya göre hesaplanan bir eşiği aştığında etkinleşir. Sistem, hava hızı, hücum açısı, yatış açısı, flap konumu, yük faktörü ve daha fazlası gibi uçağın giriş verilerini kullanır. Değerler, saldırı açısı sensörleri (Alfa Kanatları olarak da bilinir), Pitot probları, statik portlar, ivmeölçerler ve diğer uçak sistemleri aracılığıyla ölçülür. Bunlar Hava Veri Atalet Referans Birimi'ne (ADIRU) ve ardından Uçuş Kontrol Bilgisayarına (FCC) gönderilir. MCAS, AOA eşiğin altında olduğunda ve normal aralığa döndüğünde devre dışı bırakılır. Sistem ayrıca MCAS'ı geçersiz kılmak için levye üzerindeki elektrikli stabilizatör trim anahtarları kullanılarak pilot tarafından geçici olarak devre dışı bırakılabilir.

Uçağın eşik AOA'sı hâlâ aşılıyorsa, MCAS, başparmak düğmelerinin bırakılmasından 5 saniye sonra, burun aşağı sınırına ulaşana kadar başka bir artan dengeleyici burun aşağı hareketi komutu verecektir. Pilot, merkezi kaide üzerinde bulunan STAB TRIM CUTOUT anahtarlarının her ikisini de çalıştırarak ve bunları Kaçak Dengeleyici Normal Olmayan Kontrol Listesinde (NNC) açıklanan prosedürlere uygun olarak CUTOUT konumuna ayarlayarak MCAS'ı kalıcı olarak devre dışı bırakabilir.

Manuel uçuş sırasında stoldan kaçınmak amacıyla AOA sensöründen gelen hatalı girişlerin komutsuz burun aşağı stabilizatör trimine yol açma riski bulunduğundan, uçuş mürettebatının bu anormal duruma uygun şekilde karşı koymak için Kaçak Stabilizatör ile ilgili mevcut prosedürleri bilmesi ve takip etmesi gerekir.

Kaynak; www.boeing.com/ 737-max-software-updates