Bir Havacının Notları: Ekim 2013

31 Ekim 2013 Perşembe

46940-141 DC-10-30

46940-141-DC-10-30 Motorlar: 3 CF6-50C2

21.01.1974: Long Beach'te monte edildi

02.04.1974: Pakistan International'a, AP-AXD

09.05.1986: Canadian Pacific Airlines'a (Empress of Tokyo, 910), C-FCRB

26.04.1987: Canadian Pacific Airlines, Canadian Airlines International ile birleşti, filo numarası ve adı korundu

28.06.1991: VASP'ye kiralandı ve PP-SOM olarak yeniden tescil edildi

14.04.1993: Continental Airlines'a kiralandı ve N76073 olarak yeniden tescil edildi

21.04.2001: Yedek parça olarak kullanılmak üzere Clinton/Sherman'a taşındı

29 Ekim 2013 Salı

Havacılık geliştikçe sürtünmeyi en aza indirmek ve aerodinamik yapıyı güçlendirmek için, en büyük sürtünme nedeni olan iniş takımlarının havada gizlenme ihtiyacı doğdu. İlk denemelerde, burun dikmesi ve ana dikmeler bağlı oldukları noktada direk katlandıkları için bir sorun yaşanmadı, ancak uçak ve dikme boyutları büyüdükçe, ana dikmelerinde gövde altına saklanma fikri ile büyük bir sorun ortaya çıktı.

Prototip ve rüzgar tüneli denemelerinde kalkışı müteakip katlanarak gövde altına çevrilen ana dikmelerde mevcut, döner durumdaki tekerlekler, uçak üzerinde büyük bir merkezkaç kuvveti yaratıyorlar ve uçakta müthiş bir titreşime neden oluyorlardı.

Uzun araştırmalar sonucu sağlıklı ve kesin bir çözüm bulunarak uçaklara uygulandı. Artık dikmeler hiçbir risk yaratmadan katlanarak gövde altına alınabiliyorlardı.

Bulunan çözüm ise şuydu. İniş takım hidrolik sisteminde iniş takımlarını yukarı doğru kaldıran iş görmüş hidrolik basıncını fren ölçülendirme valfine göndererek, dikmeler içeri alınırken fren yaptırarak durdurmak.

Bu havada fren, uçağı kullanan pilotların bilgisi dışında otomatik gerçekleşen bir eylemdir.

28 Ekim 2013 Pazartesi

RADIO NAVIGATION (Radyo Dalgaları ile Seyrüsefer)

Bir noktadan, diğer bir noktaya emniyetli ve doğru bir şekilde gidebilmek için radyo dalgalarından faydalanılmaktadır. Bunu sağlamak için radyo frekansları yayan verici ve alan alıcılar kullanılır. Yer istasyonunun yaydığı radyo elektromanyetik dalgalar, hava aracında bulunan alıcı tarafından uçak tipine göre; ses, görüntü veya yazıya dönüştürülerek uçağın yönlendirilmesi sağlanır. Bu sistemi aşağıdaki konu başlıkları altında incelersek:

RMI - RADIO MAGNETIC INDICATOR (Radyo Manyetik Göstergesi)

Yer istasyonlarından aldığı radyo sinyalleri ile hedeflenen meydanın; Manyetik Kuzeye göre yön ve mesafe bilgilerini gösterir.

ADF - AUTOMATİC DİRECTİON FİNDER (Otomatik Yön Bulucu)

Uzun ve orta dalgada gönderdiği radyo dalgaları ile yer istasyonunun bulunduğu konumu uçaktaki göstergelere (RMI=Radio Magnetic Indicator) yansıtan seyrüsefer yardımcısıdır. Uzun ve orta dalga radyo bandında çalışan bu sistem, uçağın bulunduğu pozisyona göre istasyonun yönünü gösterir.

NDB - NON-DİRECTİONAL BEACON (Yön Gösterici)

NDB; VOR veDME ile birlikte veya yalnız başına kullanılarak, inilecek meydana sağlıklı yaklaşma sağlar. Radyo sinyalinin zayıflığı nedeni ile uzak mesafelerde etkisi yoktur.

VOR - VHF OMNİ-DİRECTİONAL RADİO RANGE

VOR istasyonu kendisi merkez olmak üzere birer derece aralıklarla 360 dereceye sinyal yayarak, manyetik kuzeye göre istasyonun bulunduğu yönü gösterir. ADF sistemindeki gibi uçağı kendisine doğru yöneltmeyerek, sadece pilota yön bilgisi verir.

DME - dIstance-measurIng equIpment (Mesafe Ölçme Ekipmanı)

UHF bandında gönderilen sinyaller, yer istasyonu ile uçak arasındaki uzaklığı belirtir. VOR ile birlikte kullanılır. VOR frekansı seçildiği anda ona bağlı DME frekansı da algılanmaya başlanılır. Uçak seçilen yer istasyonuna sinyal gönderir, 50msn’de cevabi sinyal verilir. Mesafenin tayini gönderilen sinyal ile gelen cevabın ( gidiş-dönüş) süresinin ölçülmesine dayanır.

26 Ekim 2013 Cumartesi

JET A1- KEROSEN (Jet yakıtı)

Jet motorlarında yakıt olarak benzin kullanıldığı düşünülür, hatta havacılık mesleğinde olan bir çok insanın yakıt deyince aklına benzin gelir. Oysaki bütün jet motorları yakıt olarak JET A-1 kerosen kullanır. Askeri uçaklardaki tanımı ise bu yakıtın JP-4 dür.

JET A-1 halk arasında gazyağı diye tabir edilen petrol türevinin daha itinalı filtrelenmişidir. Petrolün ortalama 250 °C de damıtılmasıyla elde edilir. Motor içerisinde tamamen yanma özelliğine sahip olan kerosen, yakıt sisteminin hareketli parçalarını yağlama özelliğine de sahiptir. Yanma esnasında yanma odasında ve egzozda is ve kurum oluşturmaz.

İçerisine macunlanmayı önlemek için AO-30, AO-31 veya AO-37; Statik elektriklenmeyi önlemek için dinonilnaftilsülfonik asit; Korozyon oluşturmasını önlemek için DCI-4A veya DCI-6A; Buzlanmayı önlemek için Di-EGME; Bakteri ve mantar oluşmasını önlemek için Katon FP1,5 Mikrobiyosit ve Biyobor JF; katkı maddesi olarak belirli oranlarda karıştırılır.

Fiziksel Özellikleri:

Renk: Berrak, su beyazı.
Fiziksel Görünüm: Sıvı halde.
Buhar Basıncı: 40°C’de < 0.1 kPa.
İlk Kaynama Noktası: 150°C civarında.
Son Kaynama Noktası : 275°C civarında.
Özgül Kütle: 15°C’de 775 - 840 kg/m3.
Alevlenme Noktası: Minimum 40 °C
Kendi Kendine Tutuşma Sıcaklığı: 220°C’in üstündedir.
Donma Noktası : Ortalama -48 °C
Kinematik Viskozite: 40°C’de 1 - 2 mm2/s.

25 Ekim 2013 Cuma

46621-140 DC-10-10

46621-140 - DC-10-10, daha Sonra -10F(AF), daha Sonra MD-10 Motorlar: 3 CF6-6D

14.01.1974: Long Beach'te monte edildi

25.04.1974: United Airlines'a (3622), N1822U

09.1994: Mc Carran Field, Las Vegas'ta depolandı. Saat/döngü toplamı 58403 / 22880

22.04.1997: FedEx için DC-10-10F(AF)'ye dönüştürüldü ve N391FE olarak yeniden tescil edildi

05.01.2007: Bangor, ME'den Venice'e feribotla taşındı ve FedEx için MD-10'a dönüştürüldü

01.10.2011: FedEx tarafından yedek parça olarak kullanılmak üzere Tulsa - International (Belediye) (TUL KTUL) Oklahoma, ABD'de depolandı

47803-139 DC-10-10F

47803-139 - DC-10-10F (CF) Motorlar: 3 CF6-6D

07.01.1974: Long Beach'te Montajı tamamlandı

04.02.1974: Continental Airlines'a (049), N68049

21.05.1981: Federal Express'e (Dusty)

07.1984: Federal Express'in adı FedEx olarak değiştirildi.

20.05.2003: Venice'e feribotla götürüldü, FedEx için MD-10'a dönüştürüldü

09.02.2016: Victorville - Southern California Logistics (International) (George AFB) (VCV) Kaliforniya, ABD'ye depolanmak üzere feribotla götürüldü

03.06.2023: Victorville - Southern California Logistics (International) (George AFB) (VCV) Kaliforniya, ABD'de parçalandı.

46620-138 DC-10-10

46620-138 - DC-10-10, daha sonra MD-10 Motorlar: 3 CF6-6D

20.12.1973: Long Beach'te monte edildi

13.02.1974: United Airlines'a (3621), N1821U

09.1994: Fargo - Hector International (FAR KFAR) Kuzey Dakota, ABD'de depolandı.

22.04.2000: Fargo - Hector International (FAR KFAR) Kuzey Dakota, ABD'de MD-10 kargo uçağına dönüştürüldü ve N386FE olarak yeniden tescil edildi

10.01.2002: FedEx envanterine girdi

15 Mart 2013: Victorville - Güney Kaliforniya Lojistik Uluslararası (George AFB) (VCV)'de FedEx için yedek parça olarak depolandı Kaliforniya, ABD

46931-137 DC-10-30

46931-137 - DC - 10-30 , daha sonra - 30F ( AF ) Motorlar : 3 CF6 - 50C2R

12.12.1973: Long Beach'te monte edildi ve Douglas için test uçağı olarak N54637adıyla tescil edildi

01.03.1974: Pakistan International'a devredildi ve AP-AXC olarak yeniden tescil edildi

27.06.1986: Canadian Pacific Airlines'a devredildi ve C-FCRA olarak yeniden tescil edildi

26.04.1987: Canadian Pacific Airlines, Canadan Airlines ile birleştirildi.

29.09.1989: Aeromexico'ya kiralandı ve XA-AMR adıyla yeniden tescil edildi

01.06.1994: Leisure Air'e kiralandı ve N832LA adıyla yeniden tescil edildi

02.1996: Laker Airways'e kiralandı

02.1999: Goodyear - Phoenix Goodyear (Litchfield Municipal NAS) (GYR) Arizona, ABD'de depolandı

30.07.2000: Kargo uçağı dönüşümü için Naples'a feribotla götürüldü, DC-10-30F(AF)'ye dönüştürüldü. N614GC olarak yeniden tescil edildi ve Gemini Air Cargo'ya kiralandı

13.06.2003: Cielos del Perú'ya kiralandı

05.01.2008: Centurion Air Cargo'ya kiralandı

04.05.2018: Orlando - Sanford International (Central Florida Regional) (SFB KSFB) Florida, ABD'de hurda olarak parçalandı.

47848-136 DC-10-30

18.01.1974: Long Beach'te monte edildi

22.01.1974: Air New Zealand envanterine girerek ZK-NZN adıyla tescil edildi.

14.04.1981: Western Airlines'a (950) kiralandı, N821L olarak yeniden tescil edildi

21.09.1983: Air Pacific'e kiralandı

03.06.1985: American Airlines'a kiralandı ve N144AA olarak yeniden tescil edildi

13.11.2000: American Airlines için son seferini yaparak, Dallas/Fort Worth'ta depolandı 05/12/2000 itibarıyla biriken saatler ve sefer sayıları: 103400 / 20297

05.12.2000: Mojave'ye (MHV) feribotla götürüldü, Kaliforniya, ABD -

03.11.2003: ABD, Kaliforniya Mojave (MHV) parçalandı

47865-135 DC-10-30

47865-135 DC-10-30 Motorlar: 3 CF6-50C2

29.11.1973: Long Beach'te monte edildi

22.01.1974: Alitalia'ya (Gugliemo Marconi), I-DYNU adıyla tescil edildi

28.10.1983: Finnair'e, OH-LHD olarak yeniden tescil edildi

19.06.1993: Express One International'a kiralandı

02.01.1994: Finnair'e iade edildi

21.02.1994: LOT Polish Airlines'a kiralandı

26.03.1994: Finnair'e iade edildi

06.07.1994: Air Liberté'ye kiralandı, F-GPVD olarak yeniden tescil edildi

22.09.2001: Air Liberté, AirLib ile birleştirildi

06.02.2003: Helsinki'ye feribotla taşındı ve depolandı

2004: Miami - Opa-locka (OPF) Florida, ABD'ye feribotla taşındı

29.06.2004: Miami - Opa-locka (OPF) Florida, ABD'de parçalandı

24 Ekim 2013 Perşembe

LANDING GEAR SHOCK ABSORBER (İniş Takımları- İniş Dikmeleri-Şok Emici)

İniş Dikmeleri ve tekerlekler; uçakların yerde hareketini sağlayan parçalar olarak bilinmelerine karşın, en önemli görevleri; uçakların yerle temaslarında ortaya çıkan yükleri karşılamaktır. Günümüzde büyüyen uçak gövdeleri ve artan ağırlıkları nedeni ile kesinlikle uçakların en önemli elamanları olmuşlardır.

İlk üretilen ve uçurulan uçaklarda yerle temastaki etkinin yok edilmesi, yaylarla veya telli tekerleklerle sağlanmıştı.

Günümüzde ise dikme içerisinde tutulan özel yağ ve yağın dolaştırıldığı dar kanallarla veya basınçlı nitrojen ile çarpma etkisi yok edilmektedir.

Dikme; iç içe iki silindirden oluşmaktadır, dikme basılı iken orifisler bir silindirden diğerine tahditli geçiş vererek dikmenin yavaş kısalmasını sağlar ve çarpma sadmesi ile uçağın ağırlığını üzerine alır, şok emici görevi görür.